Η σερραϊκή βαβέλ

Κάνω αυτή την ανάρτηση ορμώμενος από το σχόλιο του αγαπητού φίλου allis «Ναι, κάτω στα Τσαμπάζικα μένει» (για όσους δεν κατάλαβαν ας δουν εδώ). Ο αγαπητός αυτός φίλος και συνεργάτης λοιπόν, προσπαθεί να περιπαίξει (καλοπροαίρετα σίγουρα) τον Ανώνυμο (ο οποίος τυγχάνει να είμαι εγώ) προς τέρψη του υπόλοιπου κοινού του Colubra κάνοντας λόγο για τη γνωστή-άγνωστη συνοικία των Σερρών "Τσαμπάζικα". Είμαι όμως 99% σίγουρος πως δεν ξέρει που βρίσκονται τα Τσαμπάζικα και 100% ότι δεν ξέρει γιατί ονομάστηκε η συγκεκριμένη συνοικία έτσι. Ας μάθουμε λοιπόν περί Τσαμπάζικων και λοιπών συνοικιών... 

Σίγουρα έχετε επισκεφθεί ή έχετε ακούσει τις συνοικίες Κατακουνούζι, Τσαμπάζικα, Τσομπλέκ-ντερέ, Τσερκέζικα, Αλιμπέκιο κλπ... Ποιά είναι όμως η προέλευση των ονομασιών αυτών;
Οι περισσότερες ονομασίες έχουν τουρκική προέλευση καθώς ως γνωστόν οι Σέρρες αποτελούσαν κομμάτι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από το 1383 έως το 1912. Είναι λοιπόν απόλυτα φυσιολογικό η πόλη καθώς αναπτύσσονταν να πάρει τη μορφή που ταίριαζε στα μέτρα και στα πρότυπα της οθωμανικής κουλτούρας η οποία σίγουρα ως κάποιο βαθμό είχε επηρεαστεί και απ' το Βυζάντιο.
Σημαντικότατο ρόλο στη δομή και λειτουργία της οθωμανικής κοινωνίας έπαιζαν ανέκαθεν οι συντεχνίες. Το επάγγελμα δηλαδή του εκάστοτε πολίτη της πολύσπερμης αυτής αυτοκρατορίας καθόριζε σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο ζωής του. Η λέξη "σινάφι" προέρχεται από την αραβική "εσνάφ" που σημαίνει συντεχνία. Κυριολεκτικά δηλαδή η φράση "είναι από το ίδιο σινάφι" σημαίνει "ανήκει στην ίδια συντεχνία, ασκεί το ίδιο επάγγελμα". Οι συντεχνίες ήταν ιεραρχικά δομημένα διοικητικά  και παραγωγικά κλάσματα της οθωμανικής αυτοκρατορίας και έφτασαν να ασκούν πολλές φορές τεράστια επιρροή στις αποφάσεις της κεντρικής διοίκησης. Ο κεχαγιάς για παράδειγμα, ήταν από τους ανώτερους βαθμούς σε μια συντεχνία.
Οποιαδήποτε πόλη που βρισκόταν κάτω από οθωμανική διοίκηση ήταν διαμορφωμένη σύμφωνα με τον θεσμό των συντεχνιών. Δημιουργούνταν δηλαδή συνοικίες στις οποίες όλοι ασκούσαν το ίδιο επάγγελμα. Όταν κάποιος ήθελε να αγοράσει ή να επισκευάσει το κάρο του πήγαινε στα αραμπατζίδικα κι όταν ήθελε να απευθυνθεί σε ράφτη πήγαινε στα τερζήδικα, στους τερζήδες. Έτσι και στην πόλη των Σερρών υπάρχουν συνοικίες όπως:
- Τα Ταμπάχανα. Από το ταμπά-χανέ. Εκεί βρίσκονταν όσοι ασχολούνταν με την επεξεργασία δέρματος, εκεί ήταν τα βυρσοδεψεία. Η σημερινή πλατεία Εμπορίου και η Δημοτική αγορά.
- Τα Αραμπατζίδικα. Οι καροποιοί. Βρίσκονταν μεταξύ πλατείας Εμπορίου και στρατώνων πυροβολικού και χωρίζονταν στα δύο από την σημερινή οδό Αν. Θράκης.
- Το Τσομπλέκ-ντερέ (ή Τσιομπλέκ-ντερέ). Τσομπλέκια είναι τα πήλινα αγγεία, ντερέ είναι η χαράδρα. Πρόκειται συνεπώς για τη συνοικία των αγγειοπλαστών. Η σημερινή συνοικία Αγ. Παντελεήμονος.
- Τα Τζαμπάζικα (ή Τσαμπάζικα). Τζαμπάζηδες λέγονταν όσοι ασχολούνταν με το εμπόριο μεγάλων ζώων πχ. αλόγων, βοδιών, μουλαριών κλπ. Ανατολικά των Σφαγείων.
- Τα Αμπατζίδικα. Αμπατζήδες ήταν αυτοί που έφτιαχναν ρούχα από μάλλινα υφάσματα. ΒΔ από το Μπεζεστένι.
Υπήρχαν όμως και συνοικίες των οποίων η ονομασία δεν έχει σχέση με συντεχνία, όπως:
- Τα Τσερκέζικα. Τσερκέζοι είναι λαός τουρκικής καταγωγής από την Κιρκασία (εξ ου και το όνομα) ο οποίος μετανάστευσε  κατά τη διάρκεια των ρωσοτουρκικών πολέμων και εγκαταστάθηκε μαζικά σε οθωμανικά εδάφη. Συνορεύουν με τα Τσαμπάζικα, βρίσκονται πιο νότια.
- Το Αλή-μπέη κιοϊ. Το Αλιμπέκιο που λέμε εμείς. Κιοΐ στα τούρκικα είναι το χωριό. Το χωριό δηλαδή του Αλή μπέη.
- Μπαϊρ-μαχαλά. Η σημερινή Καλλιθέα. Μπαΐρια είναι τα χέρσα χωράφια, τα ακαλλιέργητα.
Υπάρχουν και άλλες συνοικίες με παλιές τούρκικες ονομασίες που δεν είναι τόσο γνωστές και δεν θα τις μνημονεύσω στην παρούσα ανάρτηση.
Θα αναφερθώ σε κάποιες ονομασίες που έχουν βυζαντινή προέλευση όπως το Κατακουνούζι (ή Κατακονόζι) το οποίο αποτελούσε τσιφλίκι του ξακουστού Ιωάννη Καντακουζηνού και τα Καμενίκια των οποίων η ονομασία προέρχεται πιθανότατα από τη φράση "καμμένη οικία" ή " καμίνια" κλπ..
Αυτά τα ολίγα, αν κάποιος ξέρει κάτι περισσότερο ας με ενημερώσει.

Το Κατακονόζι όπως φαίνεται από το καμπαναριό των Αγ. Αναργύρων

Η συνοικία Τσομπλέκ-ντερέ